Nog voordat er water in je aquarium gaat is het belangrijk om de juiste bodem voor je aquarium te kiezen. Naast het feit dat een goede bodem de uitstraling van het aquarium bepaalt, kan het ook voordelen hebben voor je vissen en planten.
De meest toegepaste aquarium bodem is een fijne grindsoort vanwege zijn gebruiksgemak en uitstraling. Bij grind heb je minder snel last van bodem rot en het bied plek voor planten om zich te wortelen. Ook is zand een goede bodembedekker. Als laatste kan een voedingsbodem handig zijn bij een sterk geplant aquarium.
De bodem die het beste bij jouw aquarium past hangt af van het soort vissen dat erin leven, en de hoeveelheid planten die je hebt. Na het lezen van dit artikel weet jij welke bodem het meest geschikt is voor jouw aquarium.
Soorten aquarium bodem
Aquarium zonder bodembedekking
Er is natuurlijk wat te zeggen over een aquarium zonder bodembedekking. Hoewel het ongebruikelijk is, is het wel mogelijk. Vaak is er een noodzaak aan een kale bodem, bijvoorbeeld in een kweek aquarium, maar het kan ook schelen in onderhoud.
Zo zul je bij je aquariumspeciaalzaak veel aquariums zien zonder bodem. Vaak zijn het vissen die klaar zijn voor de verkoop en niet lang in het aquarium zitten. Het is daarom ook veel sneller schoon te maken aan het eind van de dag.
Voordelen van een aquarium zonder bodembedekking:
- Er is betere doorstroming van het water
- Je zult nooit last hebben van bodemrot
- Het schoonmaken van het aquarium is makkelijker
- Vissen kunnen het voedsel makkelijker op de bodem vinden
Als je kiest voor een kale bodem in het aquarium kan dat zijn omdat je het misschien lastig vindt om het aquarium schoon te maken. In de bodem gaan immers uitwerpselen, voedsel en algen zitten die er toch op een gegeven moment uit moeten.
Het voordeel is ook dat je nooit last zult hebben van bodemrot: je bodem ontbreekt immers. Ook kun je heel makkelijk de bodem van het aquarium schoonmaken door het snel af te zuigen. Zo ben je in een mum van tijd klaar met schoonmaken. Top!
Ook zijn er nogal veel nadelen aan een bodemloos aquarium. In mijn optie wegen de voordelen zeker niet op tegen de nadelen. Kies daarom toch liever voor een geschikte bodem. Wil je het makkelijk houden? Kies 1 soort zand of grind zodat je het makkelijk kunt schoonhouden.
Nadelen van een aquarium zonder bodembedekking:
- Geen goede bacteriën die zich op de bodem kunnen vestigen waardoor je een groter filter nodig hebt
- Vissen die van nature op de bodem leven voelen zich niet op hun gemak
- Het aquarium ziet er esthetisch minder mooi uit
- Het is lastiger om planten in het aquarium te zetten
- Licht kan door de onderkant van het aquarium schijnen
De allerbelangrijkste functie van een bodem is dat er, net zoals in je filter, ook bacteriën in de bodem gaan leven. Dit zijn goede bacteriën en zuiveren het water zodat je vissen gezond blijven. Deze bacteriën breken voedsel, uitwerpselen en andere organische stoffen af en zetten deze om in onder andere ammoniak. Weer andere bacteriën zetten ammoniak om in nitriet, en vervolgens naar het minder schadelijke nitraat.
Hoe meer je dus van die bacteriën hebt, hoe sneller de giftige afvalstoffen worden omgezet in de minder giftige variant. Het gevolg is dat je tevens een kleiner filter nodig hebt om het water gezond te houden.
Ook zijn er bacteriën die uitsluitend in de bodem te vinden zijn die het minder gevaarlijke nitraat omzetten in stikstofgas. Dat gas verdwijnt vanzelf uit het aquarium waardoor het nitraat zich minder snel zal opbouwen.
Planten in het aquarium
Daarnaast loop je bij een aquarium zonder bodembedekking tegen het feit aan dat je planten niet kunnen wortelen. Je zou ze dan in potjes steenwol moeten laten zitten, iets wat niet optimaal is voor plantengroei.
Bodembewoners
Sommige vissen worden bodembewoners genoemd. Dat wil niets anders zeggen dat ze voornamelijk op de bodem van het aquarium te vinden zijn. Van nature zoeken ze hun eten tussen het zand en de kiezeltjes, maar die ontbreken dus! Ook graven ze zich nog wel eens in om zich te verstoppen. Bij een aquarium zonder bodembedekking kunnen ze dat niet doen, waardoor ze gestrest kunnen raken.
Zandbodem in een aquarium
Een zandbodem is een natuurlijke manier voor het opvullen van de bodem en erg makkelijk in onderhoud. Ook kunnen planten zich enigszins wortelen in de bodem zodat ze goed kunnen groeien.
Welk zand is het beste voor een aquarium?
Filterzand of rivierzand met een gemiddelde korrelgrootte is het beste om als bodem te gebruiken in een aquarium. Hierdoor kunnen goede bacteriën zich in het zand vestigen, ontstaat er een goede bodem voor bodembewoners en kunnen planten zich goed wortelen.
Het is belangrijk om een niet al te fijne korrel zand te nemen, omdat de kans dat het dicht slipt en gaat rotten dan groter is. Doorgaans zijn zandkorrels vanaf 0,8mm prima geschikt als bodem.
Het zand dat je kunt kopen bij de bouwmarkt, zoals bijvoorbeeld speelzand of metselzand, is niet geschikt voor een aquarium. Hier kunnen namelijk stukjes schelp of andere mineralen inzitten die de pH waarde van je water drastisch kunnen veranderen. Kies daarom altijd zand dat geschikt is voor aquariums, ook al is dat iets duurder.
Voor bodembewoners in een aquarium is een zandbodem ook erg fijn. Het bootst hun natuurlijke omgeving na zodat ze lekker in het zand kunnen spelen. Daarnaast zijn ze ook actief op zoek naar voedsel in de bodem en kunnen zich in de bodem verstoppen.
Let er bij een zandbodem wel op dat je deze niet te dik aanlegt. Hiermee voorkom je rot in de bodem. Hoe dikker de laag, des te minder de doorstroming van het water. Doorgaans is een zandlaag van 3 tot 4 centimeter meer dan genoeg. Ga er tijdens het schoonmaken eens met een satéprikker doorheen om er wat beweging in te krijgen.
Ook is het schoonmaken van zand er makkelijk. Het vuil blijft namelijk bovenop het zand liggen waardoor je het er makkelijk af kunt zuigen. Bij grind heb je toch vaker dat het vuil wat dieper in de bodem komt te zitten.
Aquarium bodem van grind of stenen
Mijn persoonlijke voorkeur gaat uit naar een combinatie van grind en stenen op de bodem van het aquarium. Ik vind het er net iets strakker uitzien dan een laagje zand. Het is echter minder geschikt als je bodembewoners in het aquarium hebt zitten, daarvoor kun je beter zand nemen.
Aquarium grind is beschikbaar in een heel scala van kleuren en maten zodat het in vrijwel ieder aquarium toegepast kan worden. Zelfs roze of blauw grind kun je kopen als dat jouw ding is.
De meest gebruikte korrelgroottes liggen tussen de 1 en 6 millimeter. Doordat de korrels groter zijn dan zand is kans op bodemrot een stuk minder groot. Het water kan immers beter door het grind stromen en slipt minder snel dicht.
Hierdoor kun je gerust een dikkere bodem aanleggen. Een veel toegepaste techniek is om aan de voorkant van het aquarium 3 tot 4 centimeter grind te leggen en het aan de achterkant op te laten lopen tot ruim 8 centimeter of meer. Hierdoor krijg je meer diepte in het aquarium.
Ook de dikkere grindbodem in het aquarium zorgt voor een groter oppervlakte waar planten zich in kunnen wortelen. Merk wel op dat niet alle planten het goed doen op een grindbodem, aangezien het geen voedingsstoffen bevat.
Naast grind kun je ook grotere stenen in het aquarium leggen, maar let wel op dat je de bodem van je aquarium niet beschadigd (of breekt)! Je zou onder de grotere stenen een laagje grind of zand kunnen leggen zodat je aquarium niet stuk gaat als de steen per ongeluk omvalt.
Voedingsbodem in een aquarium
Voor een aquarium met veel planten kan het gunstig zijn om een voedingsbodem aan te leggen. Een dergelijke voedingsbodem geeft langzaam voedingsstoffen af aan de planten en is luchtig zodat planten zich goed kunnen wortelen.
De meeste voedingsbodems zijn kleine harde kleiballetjes die meststoffen van het water in zich opnemen en weer afgeven aan de planten. Hoewel planten doorgaans hun voeding uit het water opnemen, hebben sommige planten toch voorkeur aan een goede bodem.
Als de kleur van de voedingsbodem niet jouw ding is kun je gerust wat grind over de voedingsbodem strooien om deze uit het zicht te onttrekken. Zo heb je een goede bodem én een mooie uitstraling.
Helaas kleven er redelijk wat nadelen aan een voedingsbodem. Zo is deze gevoeliger voor bodem rot en gaat een voedingsbodem doorgaans maar 1 of 2 jaar mee. Ook het vervangen is enorm lastig omdat je aquarium leeggepompt moet worden. Daarnaast is een goede kwaliteit voedingsbodem redelijk duur en niet voor iedere hobbyist weggelegd.
Een normaal aquarium kan overigens prima zonder voedingsbodem. Als er genoeg voedingsstoffen in het water zitten nemen de planten dit gewoon goed op zodat ze kunnen groeien. Je kunt altijd nog bij voeden met voedingstabletten die je onder de planten legt.
Een goed alternatief voor een voedingsbodem is een aquasoil met voedingstabs, bijvoorbeeld de Amazonia V2 van ADA. Deze gebruik ik zelf ook en de planten doen het er erg goed in.
Conclusie
Kies voor een aquarium zonder bodembedekking als je niet veel tijd kwijt wilt zijn bij het schoonmaken en je weinig tot geen planten hebt. Bedenk wel dat er redelijk wat nadelen aan zitten, waaronder het ontbreken van bodem bacteriën.
Een zandbodem is ideaal geschikt als je bodembewoners in je aquarium hebt rondzwemmen. Hiermee boots je de natuurlijke omgeving na zodat ze zich op hun gemak voelen. Ze vinden hun eten tussen het zand en kunnen zich ook ingraven.
Liever geen zand? Kies dan voor grind op de bodem van je aquarium. Grind is in vele maten verkrijgbaar en past in vrijwel elk aquarium. Het is minder geschikt als je bodembewoners in je aquarium hebt rondzwemmen.
In een sterk geplant aquarium kan een voedingsbodem voor extra gemak zorgen. Let er wel op dat een voedingsbodem gevoeliger is voor bodemrot en na 2 jaar vervangen dient te worden, wat een redelijke klus kan zijn. Een voedingsbodem is in veel gevallen niet noodzakelijk.
Veelgestelde vragen
Is een voedingsbodem nodig in een aquarium?
Een voedingsbodem is niet noodzakelijk in een aquarium, maar is wel handig als er veel planten in het aquarium staan. Een voedingsbodem zorgt voor een gelijkmatige afgifte van voedingstoffen voor de planten en biedt een plek voor de wortels om te kunnen groeien.
Hoe dik moet de aquarium bodem zijn?
Gemiddeld genomen is een aquarium bodem 3 tot 5 centimeter dik, echter hangt dit af van het type bodem dat je toepast. Een zandbodem is doorgaans 3 tot 4 centimeter dik om bodemrot te voorkomen, terwijl een bodem van grind tot wel 8 centimeter dik kan zijn.